به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، علوم آزمایشگاهی یکی از شاخه‌های علوم پزشکی است که بیشتر با آنالیز آزمایشگاهی خون، مایعات و بافت‌های بدن انسان با هدف تشخیص بیماری، پیگیری درمان و حفظ سلامت افراد جامعه سر و کار دارد که افراد فارغ‌التحصیل آن رشته پس از پایان تحصیلات دانشگاهی در آزمایشگاه مشغول به کار می‌شوند اما افراد شاغل در آزمایشگاه از آن دسته از سنگرداران سلامت و تشخیص هستند که کمتر به چشم مسئولان و متولیان امر بهداشت و سلامت به چشم آمده‌اند.

از نقش آزمایشگاهیان همین بس که تا این افراد تشخیص بیماری ندهند،پزشکان نمی‌توانند درمان و دارو تجویز کنند و به نوعی بیشتر پزشکان به آزمایشگاهیان وابسته‌اند.

به همین منظور و جهت آشنایی با فعالیت‌ها و دغدغه‌های قشر آزمایشگاهی گفت‌وگویی با حسن قجاوند، عضو هیئت مدیره جامعه آزمایشگاهیان بالینی ایران و نایب رئیس کانون دانش آموختگان علوم آزمایشگاهی استان اصفهان انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید.

فارس: آقای قجاوند، بفرمایید در اصفهان چند آزمایشگاه وجود دارد و بیشتر آنها خصوصی هستند یا دولتی؟

قجاوند: در اصفهان 100 آزمایشگاه خصوصی در شهر، 62 آزمایشگاه خصوصی در سایر شهرستان‌ها و تعداد 21 آزمایشگاه‌ در بیمارستان‌ها و تعداد 36 آزمایشگاه در درمانگاه و کلینیک در استان وجود دارد.

فارس: در مورد نحوه فارغ‌التحصیل شدن و نحوه کار فارغ‌التحصیلان علوم آزمایشگاهی بفرمایید؟

قجاوند: تا سال 72 فارغ‌التحصیلان آزمایشگاهی در مقطع کاردانی یا کارشناسی می‌توانستند مستقیما امتحان دکتری علوم آزمایشگاهی بدهند اما متاسفانه از آن سال به بعد بنا به دلایل نامعلومی ادامه تحصیل آزمایشگاهیان تا مقطع کارشناسی ماند و ادامه تا مقطع دکتری به حالت تعلیق درآمد.

فارس: آیا این اقدام وزرات بهداشت مورد استقبال قشر علوم آزمایشگاهی قرار گرفته است؟

قجاوند: خیر؛ این طرح خوبی نبوده است، چنان‌که چندین انجمن جامعه آزمایشگاهی کشور و انجمن دکترای آزمایشگاهی خواهان احیای رشته دکترا هستند و حتی همه دانشجویان آزمایشگاهی با صدور بیانیه‌های مختلف در کنگره‌های آزمایشگاهی از وزارت بهداشت خواستار ادامه تحصیل تا دکترا شدند.

فارس: عکس‌العمل قشر آزمایشگاهی به این تصمیم چیست؟

قجاوند: همه آزمایشگاهیان در سراسر کشور به شدت از این قضیه ناراحت هستند و همه خواستار بازگشت این رشته به جایگاه واقعی خود تا مقطع دکتری هستند.

ادامه تحصیل تا مقطع دکتری حق دانشجویان این رشته است و آنها علاقه‌مند و از افراد باهوش و با استعداد هستند اما وضعیت کنونی این است که رشته ما زنده نیست و تا زمانی که ادامه تحصیل نباشد کشفیات و تحقیقات در کارگاه آزمایشگاهی هم نیست.

فارس: به کشفیات اشاره کردید، آیا تاکنون به کشف خاصی در شاخه علوم آزمایشگاهی دست پیدا کرده‌اید؟

قجاوند: در شاخه پزشکی بیشترین فعالیت و تحقیقات مربوط به علوم آزمایشگاهی است «مایکو باکتریوم ایرانیکوم» که کشف جدید و مربوط به بیماری سل است توسط متخصصان علوم آزمایشگاهی اصفهان کشف شده و در جهان ثبت شد و این ثابت می‌کند که اگر مسئولان به علوم آزمایشگاهی توجه کنند قطعا آزمایشگاهیان می‌توانند پیشرفت بیشتر و کشف بیشتری داشته باشند.

فارس: در مورد پاتولوژیست‌ها بفرمایید و فرقی که با متخصصان علوم آزمایشگاهی دارند، وضعیت آنها نسبت به علوم آزمایشگاهیان چگونه است؟

قجاوند: پاتولوژیست‌ها افرادی هستند که از ابتدا وارد علم پزشکی می‌شوند و به دنبال پزشکی آمدند و در ادامه تحصیل و تخصص خود که رشته‌های مختلف را امتحان می‌دهند، رشته پاتولوژی را هم می‌توانند انتخاب کنند اما متخصص تک رشته‌ای علوم آزمایشگاهی از ابتدا درس آزمایشگاهی خوانده است و سپس در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در یکی از رشته‌های زیرمجموعه علوم آزمایشگاهی مانند میکروب‌شناسی، بیوشیمی و ایمنی‌شناسی و رشته‌های مرتبط دیگر ادامه تحصیل می‌دهند.

فارس: ظاهرا بین متخصصان علوم آزمایشگاهی و پاتولوژیست‌ها در زمینه گرفتن مجوز تاسیس آزمایشگاه اختلاف نظر وجود دارد، توضیح می‌فرمایید؟

قجاوند: اگر آنها به حق مسلم ما که تاسیس آزمایشگاه و مسئولیت فنی اعتراض دارند باید بگویم آنها هم از متخصصان آزمایشگاهی کمک می‌گیرند و به نوعی نهایت فعالیت آنها امر مدیریتی و آسیب‌شناسی است و ما نیز در کنار تشخیص، مسائل بالینی را هم می‌آموزیم.

متخصصان پاتولوژی معتقدند آزمایشگاهیان نباید مسئول آزمایشگاه باشند و نسبت به اینکه  آزمایشگاهیان مسئول فنی آزمایشگاه باشند اعتراض دارند اما آزمایشگاهیان اعتراضی به مسئول فنی بودن آنها ندارند و آنها به این نکته توجه داشته باشند رشته آنها هم یکی از رشته‌های زیرمجموعه علوم آزمایشگاهی است و آنها هم یک متخصص تک‌رشته‌ای علوم آزمایشگاهی محسوب می‌شوند.

البته وزارت بهداشت سال 89 آیین‌نامه‌ای جهت گذراندن دوره تکمیلی آزمایشگاهی به متخصصان تک‌رشته‌ای ارسال کرد که پس از گذراندن این دوره می‌توانند مجوز آزمایشگاه داشته باشند اما متاسفانه آن قانون نیز به حالت مسکوت در آمده است و این در حالی است که در قوانین جاری سه تن از متخصصان تک رشته‌ای می‌توانند یک آزمایشگاه بزنند.

فارس: در حال حاضر چه تعداد آزمایشگاهی در کشور هستند و استان اصفهان چه تعداد آزمایشگاهی دارد؟

قجاوند: 20 هزار نفر آزمایشگاهی در سراسر کشور هستند که رشته آزمایشگاهی خواندند و استان اصفهان دو تا سه هزار آزمایشگاهی دارد که حدود یک‌هزار و 500 نفر در شهر اصفهان و یک‌هزار نفر نیز عضو جامعه آزمایشگاه بالینی استان هستند.

فارس: قشر آزمایشگاهی با چه مشکلاتی رو‌به‌رو هستند؟

قجاوند: دغدغه اصلی جامعه آزمایشگاهی کشور سختی کار آزمایشگاهیان است آنها در محیط فوق‌العاده آلوده و جایی که ذرات عفونی، میکروبی، قارچ، عوامل شیمیایی، سرطان‌زا و تعفن‌زا با انواع بیماری‌ها وجود دارد، مشغول کار هستند و در واقع این شغل باید جزو مشاغل سخت قرار بگیرد اما متولیان هنوز به این حق آزمایشگاهیان بی‌توجه هستند.

البته ما پیگیر بودیم و گفتند این حق را به آزمایشگاهیان می‌دهیم. واقعا کار در آزمایشگاه مشمول سختی کار است. قرارگیری در قانون ارتقا بهره‌وری کارکنان بالینی و کاهش ساعت کاری از مطالبات به حق شاغلین آزمایشگاهی است

فارس: آیا همچون روز پزشک برای شما هم روزی گرامی داشته می‌شود؟

قجاوند: آزمایشگاهیان مظلوم‌ترین قشر در پزشکی و سربازان گمنام سلامت و تشخیص هستند اما در بخش سلامت و تشخیص یادی از آنها نشده و در درمان و سلامت بیشتر از پزشکان یاد می‌شود و حتی یک روز رسمی در کشور برای آنها مشخص نشده است.

هرچند چند سالی است که 30 فروردین سالروز بزرگداشت حکیم جرجانی به پاس وجود زحمات این دانشمند روز آزمایشگاه نام‌گذاری شده اما آزمایشگاهیان به صورت خودجوش این نام‌گذاری را انجام داده‌اند.

فارس: آیا با وجود محیط نامناسبی که داشته‌اید، مشکلات و یا بیماری در آزمایشگاه برای شما قشر آزمایشگاهی پیش آمده است؟

قجاوند: یک نکته در ادامه صحبت‌های قبلی بگویم و آن اینکه بسیاری از پزشکان بدون جواب آزمایشگاه نمی‌توانند کار کنند و در مواردی آنتی‌بیوتیک را آزمایشگاهیان به پزشک اطلاع می‌دهند که برای بیمار تجویز کند.

در مورد سؤل شما هم باید بگویم چندین نفر از همکاران آزمایشگاهی ما دچار سرطان شدند، مثلا یک نمونه خطرناک آزمایشگاه‌ها آزمایشگاه سل است و همه افراد باید با ماسک بروند.

فارس: آیا فارغ‌التحصیلان رشته علوم آزمایشگاهی نظام دارند؟

قجاوند: ما چند انجمن در استان‌ها داریم اما همه انجمن‌ها یکپارچه و یک‌صدا عمل نکردند اما جامعه پرستاری چون هماهنگ شدند صدای آنها بیشتر به گوش مسئولان رسید.

البته آنها چند سالی هم هست که نظام دارند اما آزمایشگاهیان چون نظام ندارند مورد توجه قرار نگرفتند و هیچ‌گونه توجهی از طرف نمایندگان مجلس هم نشده و حتی گفتند در هیچ شرایطی به آزمایشگاهیان نظام نخواهیم داد.

فارس: در حال حاضر وضعیت آزمایشگاه‌های ما چگونه است؟

قجاوند: یکی از مشکلات ما آزمایشگاهیان که به آن معترض هستیم این است که مراکز آزمایشگاهی نیروهای غیر علوم آزمایشگاهی را به کار می‌گیرند در حالی که بسیاری از آزمایشگاهیان متاسفانه بیکار هستند که لازم است یک نظارتی بشود.

البته مسئولان آزمایشگاهی برای حقوق کمتر از افراد غیر آزمایشگاهی استفاده می‌‌کنند که ضرر آن را مردم می‌بینند هر چند در بخش‌نامه‌ها هست که از افراد متخصص استفاده شود.

ما به قانون کار هم معترض هستیم چرا که به سطح تحصیلات در قانون کار توجه نشده و تخصص رشته‌ها و جایگاه افراد دیده نشده است و این سؤال مطرح می‌شود که آیا کسی که دروس تخصص را گذرانده باید از نظر حقوق و مزایا با بقیه افراد فاقد تخصص جامعه یکی باشد و یا کسانی که در فضای کاری و آلوده‌کار می‌کنند با بقیه یکسان هستند.

بسیاری از افراد آزمایشگاهی به دلیل عدم استخدام از سوی مسئولان وزرات بهداشت مجبور به کار در مراکز خصوصی هستند و با حقوق کم روزگار می‌گذرانند چرا که مراکز خصوصی حقوق خوبی نمی‌دهند.

یکی دیگر از مشکلات وضعیت دانشگاه آزاد است که در این دانشگاه‌ها در تحصیلات میکروب‌شناسی دوره کارآموزی در عرصه گنجانده نشده در حالی که باید دوره کارآموزی را در مراکز تشخیص طبی بگذرانند چرا که حق دانشجویان، کارآموزی زیر نظر اساتید است.

از سوی دیگر در بخش آموزش دانشگاه‌ها تکنیک‌های عملی آزمایشگاه‌ها به روز نشده در حالی که آزمایشگاه‌های تشخیص بیرون از دانشگاه با پیشرفته‌ترین وسایل کار می‌کنند اما در آزمایشگاه مراکز آموزشی دانشگاه هنوز به دستگاه‌های جدید دنیا مجهز نیستند.

------------------------------

گفت‌وگو از: نفیسه راهداری